21 Aralık gecesi mevsimlerde en uzun gecedir ve kış mevsimidir..
2014 yılında da aynı şekildeydi..
I. Dünya Savaşı sırasında, 22 Aralık 1914 ve 6 Ocak 1915
arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında
Sarıkamış ve çevresinde gerçekleşen muharebeler olup
Osmanlı İmparatorluğu’nun askerî taktik hatalarıyla
başarısızlıkla sonuçlanan bir askerî girişimdir.
Tarihimizde, 22 Aralık 1914 en acı günlerimizdendir…
Bundan 109 yıl önce, “Sarıkamış Harekatı” başladı.
6 Ocak 1915’e gelindiğinde ise tarihe
“Sarıkamış Felaketi” olarak geçti.
22 Aralık “Sarıkamış Şehitlerini Anma Günü” olarak anılıyor.
Bu harekâtta 78 bin şehit verdik.
Bunun 60 bini donarak öldü.
Peki, bu felaket neden ve nasıl yaşandı?
Tarih, “hamasi nutuklarla” anlaşılamaz!
Her olay gibi, bu felaketin de nedenleri olmalı.
Bu konuda sayısız kitaplar, makaleler yazıldı..
Şimdi bir bakalım ve başlangıca gidelim…
Osmanlı 1. Dünya Savaşı’na neden katıldı?
Belki, itiraz edeceksiniz ama Osmanlı’nın İFLASI 1881 yılında
2. Abdülhamit’in çıkardığı “Muharrem kararnamesi” ile başladı!
1854 Kırım savaşı nedeniyle ilk dış borcu almaya başlayan Osmanlı,
daha sonra “sürekli borçlanmış” ve artık borçlarını ödeyemez hale gelmişti.
Alacaklı yabancı ülkelerin alacaklarını tahsil için 1881 yılında
“Duyun-u Umumiye İdaresi” kuruldu.
Osmanlı’nın tüm vergi gelirlerine, her türlü işletmesine, limanlarına el konuldu.
Yabancı şirketlerin eline geçti.
Örneğin;
“Yaprak Tütün ve Müskirat İşletmesi” reji adlı yabancı ortaklığının devredildi.
Öte yandan, Osmanlı Devleti sürekli toprak kaybediyordu.
Ruslar, Yeşilköy’e kadar dayandılar!
İtalyanlar, Trablusgarp Savaşı sonucu yapılan UŞİ Antlaşması ile
Kuzey Afrika’yı, Girit ve 12 Adaları ele geçirdi.
Balkan Savaşları ile Balkanları kaybettik.
İşte bu sırada, Osmanlı’ya “dosT” olarak yaklaşan Almanya sahneye çıktı!
“Ordunuzu modernleştirelim, size demiryolları yapalım” dediler!
Liman Von Sanders, Goltz Paşa gibi Alman subayları geldiler.
“Size modern silahlar gerek” dediler,
Alman Deustche Bank’a borçlandırarak,
Alman ağır sanayiinin silahları ile donattılar orduyu!
Sonra,
“işletme ve çevresinde maden arama imtiyazı” aldıkları demiryolu inşaatları yaptılar!
Osmanlı’nın bu kriz döneminde çözüm arayan bazı asker ve siviller de
“İttihat ve Terakki Cemiyeti” ile Osmanlı siyasetine el koymuştu.
Enver Bey de bu teşkilatın aktif üyesiydi.
1909’da Berlin’de Askeri Ateşe oldu ve Alman disiplinine,
ordusunun yenilmezliğine hayran oldu.
23 Ocak 1913’teki Babiali Baskınını gerçekleştirdi.
Büyük ihtirasları vardı. Kendisini Napolyon gibi görüyordu!
33 yaşında Harbiye Nazırı oldu.
8 Ocak 1914’de Erkânı Harbiye Umumi Reisliğini üstlendi.
5 Mart 1914’de Abdülmecit’in torunu Naciye Sultan’la evlendi ve saray damadı oldu.
Ancak, yüksek ihtirasına karşın, yetenekleri sınırlıydı!
Sarıkamış Faciası,
İki Alman savaş gemisinin İstanbul’a gelişleri, mürettebatını değiştirmeden Karadeniz’de
Çarlık Rusya’sının limanlarını vurması sonrası, Ruslar Kafkaslardan sınırımızı geçtiler.
22 Aralık 1914’de başlayan muharebeler 6 Ocak 1915’e kadar sürdü.
Önce, Osmanlı ordusu Rusları sınırdan 30 km. öteye kadar sürdü.
Hasan İzzet Paşa, orduyu 15 km geriye çekince Ruslar yeniden ilerlemeye başladılar.
Ordunun kışlık giysileri, yeterli gıda malzemesi ve mühimmatı yoktu.
Bu ihtiyaçları getirmekte olan 3 gemi Ruslar tarafından batırılmıştı.
Donma olayları ve tifüs salgını askeri kırıyordu.
Bu nedenle ilk etapta 2 bin asker öldü, 6 bin asker yaralandı, tutsak oldu ve kaçtı!
11 bin 800 er, 212 subay ve general yitirildi.
Enver Paşa, 6 Aralık’ta Yavuz zırhlısı ile Trabzon’a hareket etti.
12 Aralık’ta Erzurum’a ulaştı.
Hasan İzzet paşa, içinde bulunan koşularda bir harekatın yanlış ve
ağır bedeller getireceğini belirterek istifa etti.
Enver Paşa 3. Ordu Komutanlığı’nı üstlendi.
22-26 Aralık’ta Kuşatma Manevrası’ndan sonra 27 Aralık- 6 Ocak arasında
Sarıkamış Muharebeleri başladı ve hüsranla sonuçlandı.
Tutsak edilen subaylar, Sibirya’da beş buçuk yıl çile çektiler.
Bazıları daha sonra Kurtuluş Savaşı’na katıldılar.
Sarıkamış Faciası, öncelikle;
“aklı aşan ihtirasın, liyakat sız yönetimin” neden olduğu bir olaydır!
Bu olayda her koşulda vatanı için mücadele eden ve
şehit olan atalarımıza saygı ve rahmetle anıyorum…
Ruhları şad, mekanları Cennet olsun….İnşallah..
Hoşça kalın dostça kalın, sağlıklı kalın…
Ramazan Yazar
Emekli Teknik Öğretmen
